Της Βάννας Σφακιανάκη*
Το λέγαμε εδώ και πολλά χρόνια για την Κρήτη: κάποτε θεριό στη θάλασσα, σήμερα αγελάδα για άρμεγμα! Τότε το λέγαμε για τον τρόπο που αναπτύχθηκε και συνεχίζει δυστυχώς μέχρι σήμερα να αναπτύσσεται ο τουρισμός.
Σήμερα το λέμε για την ενέργεια. Και το χαλινάρι είναι ακόμα πιο ορατό: αναφέρομαι στην ενεργειακή διασύνδεση που γίνεται με κύριο στόχο –παρά το ότι άλλα προβάλλονται- να γίνει άγρια εκμετάλλευση του αέρα και του ήλιου, ανανεώσιμων πόρων του νησιού, με καθόλου ανανεώσιμα συστήματα εκμετάλλευσής τους. Στόχος να αποτελέσει η Κρήτη ένα πεδίο στο όραμα του αιολικού λόμπι, όπως διατυπώθηκε τον Ιανουάριο, «να καταστήσουμε τη πατρίδα μας εξαγωγό πράσινης ενέργειας».
Μια ακόμα πολιτική απόφαση
Την Πέμπτη 6 Ιουνίου, θα περάσει από την Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη λεγόμενη «μεγάλη διασύνδεση», που θα ενώνει ενεργειακά την Κρήτη με την Αττική.
Και μόνο το γεγονός ότι αυτό που συζητείται είναι η ΜΠΕ και μάλιστα στην Επιτροπή Περιβάλλοντος και όχι στο Περιφερειακό Συμβούλιο -όπως συνηθίζεται για τα πολύ σοβαρά θέματα- δείχνει ότι πρόκειται για μια απόφαση ρουτίνας.
Κι όμως η σκοπιμότητα δε συζητήθηκε ποτέ στο Περιφερειακό Συμβούλιο.
Θα πουν βέβαια ότι έγιναν δύο ενεργειακά συνέδρια και ότι συζητήθηκε και στα πλαίσια του Περιφερειακού Χωροταξικού, όμως η αλήθεια είναι ανελέητη: απόφαση από το Περιφερειακό Συμβούλιο για τη σκοπιμότητα του έργου που να έχει ληφθεί μετά από συζήτηση της σημασίας και των επιπτώσεών του στην Κρήτη, δεν υπάρχει!
Οι παρατηρήσεις για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενός έργου που θεωρείται δεδομένο είναι πολύ μικρής σημασίας, αφού, όπως επισημαίνεται και στην ίδια την ΜΠΕ του έργου, για τις υπόγειες και υποβρύχιες Γραμμές Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας καθώς και για τους παράκτιους Σταθμούς Ηλεκτροδίων δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση. Αφού λοιπόν οι αντιρρήσεις θα περιοριστούν και εύλογα, στο ζήτημα της Δαμάστας όπου χωροθετείται ο νέος Σταθμός Μετατροπής (ΣΜ) του συνεχούς ρεύματος σε εναλλασσόμενο και ο υποσταθμός (Υ/Σ) Ζεύξης, εγκαταστάσεις που προβλέπονται στην Κορακιά, ας ξαναδούμε τι σημαίνει αυτό καθαυτό το έργο για την Κρήτη.
Σοκ και δέος για το μπλακ άουτ!
Για να μπορέσει να γίνει αρεστό και μάλιστα ζητούμενο το έργο, θεωρήθηκε αυτονόητο! Αυτό προκύπτει από δηλώσεις του Περιφερειάρχη και άλλων παραγόντων της Περιφέρειας που έγιναν ακόμα και πριν από τα ενεργειακά συνέδρια και τη γνωμοδότηση για το Χωροταξικό της Κρήτης και αιτιολογείται με βάση τις ιστορικές υποσχέσεις της δεκαετίας του ‘80, ενώ σήμερα όλα τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Δεν ήταν όμως αρκετό. Χρειάστηκε στη συνέχεια κι ένα δραστικό «μασάζ», που ασκείται εδώ και πολύ καιρό στην κοινή γνώμη από πολλές πλευρές, για τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν για το νησί από ένα μπλακ άουτ, μετά από την απόσυρση παλιών μονάδων της ΔΕΗ, στο τέλος του 2019.
Αναρωτιέται κανείς ποια κυβέρνηση θα έκλεινε οριστικά μονάδες και θα άφηνε την Κρήτη χωρίς ρεύμα, χωρίς να έχει εξαντλήσει τα περιθώρια για αναβολή εφαρμογής της σχετικής Οδηγίας. Και η Ε.Ε. ξέρει από αναβολές! Από το 2016 απείλησε σε δεύτερο βαθμό με Αιτιολογημένη Γνώμη ότι θα οδηγήσει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη εφαρμογή της Οδηγίας για τους οικοτόπους, παράβαση που ισχύει από το 2012, όταν και έληξε η προθεσμία συμμόρφωσης, και δεν το έκανε!
Κυρίως όμως αναρωτιέται κανείς, γιατί δεν εφαρμόστηκε ποτέ ο σχεδιασμός για κατασκευή νέου εργοστασίου βάσης στην Κορακιά, έτσι ώστε να μη στηρίζεται η Κρήτη στις μονάδες βάσης του ηπειρωτικού δικτύου, να μην μπορεί τώρα να λειτουργεί ο εκβιασμός του μπλακ άουτ και να μη χρειάζεται να σχεδιάζονται προσωρινοί(;) σταθμοί βάσης φυσικού αερίου ούτε στην Κίσσαμο, ούτε στον Αθερινόλακκο!
Υποσχέσεις για εξοικονόμηση κόστους χωρίς αντίκρισμα
Στη ΜΠΕ αναφέρεται ότι θα μειωθεί η επιβάρυνση των καταναλωτών όλης της χώρας κατά 300 εκατομμύρια ευρώ ετησίως από το κόστος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). «Ξεχνούν» όμως όλοι να αφαιρέσουν ένα σημαντικό κόστος.
Είναι το κόστος επιδότησης των ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ), που θα αυξάνεται, όσο θα αυξάνονται και οι εγκατεστημένες μονάδες και είναι ανεξάρτητο κόστος στους λογαριασμούς ρεύματος, που δεν περιλαμβάνεται στις ΥΚΩ.
Το κόστος αυτό θα επιβαρύνει το κόστος του ρεύματος και το μόνο βέβαιο είναι ότι θα το πληρώνουμε πάλι εμείς, ενώ κάποιοι θα χαίρονται ότι καταργήθηκε το κόστος των ΥΚΩ!
Πράσινη Πτολεμαίδα
Πραγματικός στόχος της διασύνδεσης είναι να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα εγκατάστασης μονάδων ΑΠΕ, αλλά και να εξασφαλιστεί η απορρόφηση της ενέργειας που παράγουν -υφιστάμενες και μελλοντικές- από το ηπειρωτικό δίκτυο.
Αυτό διαπιστώνουμε σε όλες τις μελέτες μέχρι σήμερα, ξεκινώντας από την προμελέτη της ενεργειακής διασύνδεσης της Κρήτης του 2011.
Σύμφωνα με τη «Μελέτη Ανάπτυξης Συστημάτων Μεταφοράς μη διασυνδεδεμένων νησιών» (ΜΑΣΜ ΝΗΣΩΝ 2018-2027) η ολοκλήρωση της διασύνδεσης της Κρήτης θα καταστήσει δυνατή την απορρόφηση από το ηπειρωτικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας που θα παράγεται από ΑΠΕ στην Κρήτη, συνολικής ισχύος άνω των 1000 MW.
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων προχωράει ακόμα πιο πέρα, αναφέροντας ότι η υλοποίηση του έργου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοποίηση και ανάπτυξη των ΑΠΕ στη νήσο Κρήτη κατονομάζοντας μάλιστα προκλητικά, συγκεκριμένα έργα.
Αναφέρεται: «Για το λόγο αυτό, ήδη δύο σημαντικά έργα ΑΠΕ σχεδιάζονται στη νήσο. Πρόκειται αφενός για το έργο της «ELICA GROUP» που συνίσταται στην εγκατάσταση 343 ανεμογεννητριών (Α/Γ) σε 30 αιολικά πάρκα (Α/Π) στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες (Π.Ε.) της Περιφέρειας Κρήτης (Π.Ε. Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου) με τη συνολική εγκατεστημένη ισχύ του να ανέρχεται στα 830,3 MW, και προβλέπεται να παράγει το 14,48% της ισχύος που παράγεται σήμερα από το σύνολο των αιολικών σταθμών παραγωγής του Διασυνδεδεμένου Συστήματος. Αφετέρου, πρόκειται για το έργο της «ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ» που περιλαμβάνει την εγκατάσταση 286 ανεμογεννητριών (Α/Γ) σε 25 αιολικά πάρκα (Α/Π) στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες (Π.Ε.) της Περιφέρειας Κρήτης, με τη συνολική εγκατεστημένη ισχύς να ανέρχεται στα 939 ΜW. Αυτά τα δύο σχεδιαζόμενα έργα σκοπούν συνολικώς να παράγουν περίπου το 30% της ισχύος που παράγεται σήμερα από το σύνολο των ΑΣΠΗΕ του διασυνδεδεμένου συστήματος, είναι δε συμβατά με το παρόν και με τους εθνικούς στόχους ανάπτυξης υποδομών αξιοποίησης ΑΠΕ. Αναμένεται να συμβάλουν, εφόσον υλοποιηθούν, στην επίτευξη των δεσμεύσεων της χώρας για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο και το ενωσιακό δίκαιο.» (σελ. 113)
Ας μην ξεχνάμε ότι στη διαβούλευση της Περιφέρειας Κρήτης που έγινε το 2015, το σύνολο των Δήμων της Κρήτης στάθηκε απέναντι σ’ αυτά τα έργα, που ξαναζωντανεύουν τώρα με όχημα τη διασύνδεση και τελικά πάνε πακέτο.
Αποσιωπάται το γεγονός ότι είναι οι μονάδες βάσης του ηπειρωτικού δικτύου που θα υποστηρίζουν τη λειτουργία του συστήματος εκμετάλλευσης των ΑΠΕ στην Κρήτη.
Η σκοπιμότητα της παραπλάνησης είναι προφανής και ασκείται τόσο απέναντι στους Κρητικούς όσο και απέναντι στους πολίτες της ηπειρωτικής χώρας: τι «πράσινο νησί» θα ήταν αυτό που υποστηρίζεται από συμβατικές μονάδες; Χαλάει ο μύθος!
Μας πήρε λίγο χρόνο να καταλάβουμε τι σημαίνει «πράσινο νησί», αλλά σήμερα ξέρουμε: είναι αυτό που ξεφορτώνει τους ρύπους παραπέρα, εκεί που λειτουργούν οι μονάδες βάσης και το ίδιο μετατρέπεται σε μια πράσινη Πτολεμαίδα!
Σε μια πράσινη Πτολεμαίδα όμως, οι μονάδες καταβροχθίζουν τα εναπομείναντα τοπία, τον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα, τις χρηματοδοτήσεις και βέβαια τις θέσεις εργασίας που οι μονάδες αυτές δεν μπορούν να εξασφαλίσουν.
*Η Βάννα Σφακιανάκη είναι Αρχιτέκτων
